Europe

From Wikipedia
(Redirected from Europu)

Europe (Listeni / jʊərəp / kapena / jɜrəp /) ndi kontinenti kuti zizindikiro ndi westernmost chilumba cha Eurasia. Anthu ambiri anagawa ku Asia ndi okulira limagaŵikira a Ural ndi Caucasus mapiri a Ural mtsinje, ndi Caspian ndi Black Pacific, ndi Bosporus waterway wolumikiza Black ndi Aegean Pacific.

Europe ndi mphepete mwa Arctic Ocean kumpoto, nyanja ya Atlantic kumadzulo, nyanja ya Mediterranean kum'mwera, ndi Black Sea ndi m'pamene madzi ndi kum'mwera. Koma malire a Europe-chiphunzitso zinayambira ku zachikhalidwe yamakedzana-ndi lachabechabe, monga makamaka physiographic akuti "kontinenti" komanso yophatikiza chikhalidwe ndi andale.

Europe ndi yachiwiri zing'onozing'ono Africa ndi padziko area, zofunda za 10.180.000 sikweya makilomita (3,930,000 m'litali mi) kapena 2% ya Dziko lapansi ndi za 6.8% ya m'dziko lake m'deralo. Ya ku Ulaya pafupifupi 50 m'mayiko, Russia ndi yaikulu kwambiri onse m'deralo ndi anthu, nasenza 40% Africa (ngakhale dziko lili m'dera ku Ulaya ndi Asia), pamene Vatican City ndi laling'ono. Europe ndi lachitatu-koposa mitundu Africa pambuyo Asia ndi Africa, ndi anthu 739-743 miliyoni kapena 11% ya padziko lonse. The ambiri amangoti ntchito ndalama ndi yuro.

Europe, makamaka wakale Greece, ndi adzabadwira Azungu. Iwo ankasewera ndi chimaonetsa udindo padziko lonse zochitika kuyambira pa 15 m'ma onwards, makamaka pambuyo pa chiyambi cha colonialism. Pakati pa 16 ndi 20 zaka European mitundu ankalamulira panthawi zosiyanasiyana America, ambiri Africa, Oceania, ndi namtindi wa Asia. The Industrial anthu anaukira, omwe anayamba mu Great Britain kuzungulira kumapeto kwa zaka za m'ma 18, chinkapangitsa kwakukulu chuma, chikhalidwe, komanso kusintha Western Europe, ndipo kenako anthu atenge dziko. Zaziwerengero kukula anatanthauza kuti, ndi 1900, Europe a gawo la padziko lonse 25%.

Zonse zapadziko lonse makamaka kuyang'ana pa Europe, anapereka kwambiri kuti kufooka ku Western European lalikulu padziko lapansi ndi m'ma 20 m'ma monga United States ndi Soviet Union anatenga kutchuka. Pa Chidani, Europe unagawidwa m'mphepete mwankhanza pakati NATO kumadzulo ndi Warsaw ke kummawa. European kusakanikirana zinachititsa kuti pakhale la Council of Europe ndi European Union ku Western Europe, ndi amene akhala kuwonjezera kum'mawa kuyambira kusintha zinthu 1989 ndi kugwa kwa Soviet Union mu 1991. The European Union masiku ano ali kukula mphamvu kwa yake membala mayiko. Ambiri European m'mayiko a Schengen Area, amene achotsa malire ndi olowa ndi kutuluka amazilamulira mwa anthu ake.

Europu