Chisankho chachikulu cha 2021 mu Zambia

From Wikipedia

Zisankho zazikulu zidachitika ku Zambia pa 12 Ogasiti 2021 kuti asankhe Purezidenti ndi National Assembly. Hakainde Hichilema wa United Party for National Development adasankhidwa kukhala purezidenti, kugonjetsa Edgar Lungu wogwirizira wa Patriotic Front.[1][2]

Otsatira[Sinthani | sintha gwero]

Onse khumi ndi asanu ndi mmodzi omwe adalembetsa kuti adzalembetse nawo upurezidenti. Mpikisanowu ukuyembekezeka kukhala mpikisano wapakati pa Edgar Lungu wa Patriotic Front ndi Hakainde Hichilema wa United Party for National Development. Onse adapikisana pazisankho za 2015, zomwe Lungu adapambana ndi 50.35% mpaka 47.63%

Wosankhidwa kukhala Purezidenti Wothamanga mnzake Phwando
1. Edgar Lungu Nkandu Luo Patriotic Front
2. Enock Tonga Bright Chomba 3rd Liberation Movement
3. Sean Tembo Henry Muleya Patriots For Economic Progress
4. Andyford Banda Gerald Mulao People’s Alliance For Change
5. Chishala Kateka Samuel Kasanka New Heritage Party
6. Kasonde Mwenda Changala Siame Economic Freedom Fighters
7. Stephen Nyirenda Lucy Changwe National Restoration Party
8. Lazarus Chisela Rosemary Chivumba Zambians United For Sustainable Development
9. Richard Silumbe Kaela Kamwenshe Leadership Movement
10. Highvie Hamududu Kasote Singogo Party of National Unity and Progress
11. Fred M'membe Cosmas Musumali Socialist Party
12. Harry Kalaba Judith Kabemba Democratic Party
13. Hakainde Hichilema Mutale Nalumango United Party for National Development
14. Nevers Mumba Reuben Sambo Movement for Multi-Party Democracy
15. Charles Chanda Simon Mbulu United Prosperous and Peaceful Zambia
16. Trevor Mwamba John Harawa United National Independence Party

Khalidwe[Sinthani | sintha gwero]

Pa 12 Ogasiti patsiku lachisankho, ogwiritsa ntchito angapo a Twitter adapita papulatifomu kukanena kuti mapulogalamu azachikhalidwe ndi mameseji, kuphatikiza Facebook, Instagram, ndi WhatsApp zikuwoneka kuti zatsekedwa mdziko muno.[3][4] Koma ogwiritsa ntchito intaneti akugwiritsa ntchito ntchito za VPN kuti azilumpha zoletsa pa WhatsApp[5] komanso malo ena ochezera pa TV. Komabe, Secretary of Permanent Services of Information and Broadcasting Services, Amos Malupenga, adakana malipotiwo, nati ndi "oyipa." Anapitilizanso "kuti boma silingalolere kuzunzidwa kwa intaneti ndipo ngati pali vuto lililonse, chifukwa chake boma likuyembekeza nzika kuti zizigwiritsa ntchito intaneti moyenera. Koma ngati anthu ena angasankhe kugwiritsa ntchito intaneti mopusitsa komanso kupatsa mbiri yabodza, boma osazengereza kupempha malamulo oyenera kuti ateteze kuphwanya malamulo ndi bata pamene dziko likudutsa munthawi yachisankho, "adatero Malupenga. Ngakhale adalankhula izi, malo ochezera a pa Intaneti atsekedwa ndipo nzika zayamba kugwiritsa ntchito ma VPN.[6][7]

Zotsatira zoyambirira[Sinthani | sintha gwero]

CandidatePartyVotes%
Hakainde HichilemaUnited Party for National Development2,810,75759.38
Edgar LunguPatriotic Front1,814,20138.33
Harry KalabaDemocratic Party24,8790.53
Andyford BandaPeople’s Alliance For Change19,8040.42
Fred M'membeSocialist Party16,3790.35
Highvie HamududuParty of National Unity and Progress10,3880.22
Chishala KatekaNew Heritage Party8,0630.17
Charles ChandaUnited Prosperous and Peaceful Zambia6,5200.14
Lazarus ChiselaZambians United For Sustainable Development5,2290.11
Nevers MumbaMovement for Multi-Party Democracy4,8090.10
Enock Tonga3rd Liberation Movement3,0880.07
Trevor MwambaUnited National Independence Party2,9920.06
Sean TemboPatriots For Economic Progress1,7980.04
Stephen NyirendaNational Restoration Party1,7660.04
Kasonde MwendaEconomic Freedom Fighters1,3310.03
Richard SilumbeLeadership Movement1,2830.03
Total4,733,287100.00
Valid votes4,733,28797.43
Invalid/blank votes124,9062.57
Total votes4,858,193100.00
Registered voters/turnout7,023,49969.17
Source: ECZ (155 out of 156 constituencies reporting)

Zolemba[Sinthani | sintha gwero]

  1. "Zambian opposition leader Hakainde Hichilema wins presidential election". Reuters (in English). 2021-08-16. Retrieved 2021-08-16.
  2. Foundation, Thomson Reuters. "Zambian opposition leader Hakainde Hichilema wins presidential election". news.trust.org. Archived from the original on 2021-08-16. Retrieved 2021-08-16.
  3. "Zambia counting votes with internet restrictions still in force". Reuters (in English). 2021-08-13. Retrieved 2021-08-13.
  4. CNN, Samantha Tapfumaneyi, Lauren Kent and Tim Lister. "Social media and messaging apps appear to be shutdown in Zambia on election day, Facebook says". CNN. Retrieved 2021-08-13.
  5. "Social media and messaging apps restricted in Zambia on election day". NetBlocks (in English). 2021-08-12. Retrieved 2021-08-13.
  6. "Zambia counting votes with internet restrictions still in force". Reuters (in English). 2021-08-13. Retrieved 2021-08-13.
  7. "WhatsApp and other social media platforms restricted in Zambia amidst ongoing elections". TechCrunch (in English). Archived from the original on 2021-08-13. Retrieved 2021-08-13.