Hakainde Hichilema

From Wikipedia
Hakainde Hichilema mu 2021

Hakainde Hichilema (wobadwa pa 4 June 1962) ndi wochita bizinesi waku Zambia komanso wandale yemwe wakhala Purezidenti wa United Party for National Development, chipani chotsutsa, kuyambira 2006. Ndiwosankhidwa kukhala purezidenti, atapikisana nawo kasanu ndikutaya zonse: mu 2006, 2008, 2011, 2015 ndi 2016.

Asanasankhidwe, a Hichilema anali mdani wamkulu wa a Edgar Lungu, Purezidenti wa Zambia kuyambira 2015 mpaka 2021. Pa 11 Epulo 2017, Hichilema adamangidwa ndikuimbidwa mlandu woukira boma, lingaliro lomwe Lungu adamuwona ngati chosaloledwa kuti atseke mlandu wotsutsana ndi ndale. Kumangidwa ndi mlanduwu kudatsutsidwa kwambiri, ndikuchita ziwonetsero ku Zambia komanso kunja, kufuna kuti Hichilema amasulidwe ndikudzudzula ulamuliro wochuluka wa ulamuliro wa Lungu. Hichilema adatulutsidwa m'ndende pa 16 August 2017, ndipo mlandu woukira boma udachotsedwa.

Moyo woyambirira komanso ntchito[Sinthani | sintha gwero]

Hichilema adabadwira m'mudzi m'boma la Monze ku Zambia lero. Analandira maphunziro oti akaphunzire ku Yunivesite ya Zambia ndipo anamaliza maphunziro awo mu 1986 ndi digiri ya bachelor ku Economics and Business Administration. Pambuyo pake adachita MBA ku Finance ndi Business Strategy ku University of Birmingham ku United Kingdom .[1]

Adakhala ngati wamkulu wa Coopers komanso Lybrand Zambia (1994-1998) komanso Grant Thornton Zambia (1998-2006).[2] Hichilema ndi membala wachipani chotsutsa cha United Party for National Development, chipani chandale. Kutsatira kumwalira kwa Anderson Mazoka mu 2006, adasankhidwa kukhala Purezidenti watsopano wachipanichi. Adagwiranso ntchito ngati mtsogoleri wa United Democratic Alliance (UDA), mgwirizano wazipani zitatu zotsutsa.

Mu zisankho za 2006, Hichilema adasankhidwa kukhala UDA ndipo adalimbana ndi Purezidenti wamtsogolo Levy Mwanawasa wa phungu wa Movement for Multiparty Democracy and Patriotic Front Michael Sata. Adalandira kuvomerezedwa ndi Purezidenti wakale Kenneth Kaunda. Zisankho zidachitika pa 28 Seputembara 2006 ndipo Hichilema adatenga malo achitatu ndi pafupifupi 25% ya mavoti.

Hichilema adakhala ngati phungu wa UPND pachisankho cha 2008, chomwe chidayitanidwa atamwalira Purezidenti Levy Mwanawasa.[3] Adabwera wachitatu ndi mavoti 19.7%. Mu Juni 2009, chipani cha Hichilema, UPND, chidapanga mgwirizano ndi a Patriotic Front (PF) a Michael Sata kuti apikisane nawo pachisankho cha 2011. Komabe, kukayikakayika kwa wopikisana nawo, kusakhulupirirana kwakukulu komanso kunenezedwa kuti ndi amitundu yonse kunapangitsa kuti mgwirizanowu uwonongeke mu Marichi 2011

Kumangidwa ndi kuwukira[Sinthani | sintha gwero]

Hichilema adamangidwa pa 11 Epulo 2017. Usiku wa pa 11 Epulo 2017, apolisi aku Zambia adalowa m'chipinda cha Hichilema kuti akamange mtsogoleri wotsutsa mdzikolo, atalamulidwa ndi boma la Purezidenti Edgar Lungu [4][5][6] ndipo akuimbidwa mlandu woukira boma atamunamizira kuti waika pachiwopsezo moyo wa purezidenti pambuyo poti woyendetsa ndege akuti akukana kupereka njira kwa amene amayendetsa Lungu,[7]mlandu womwe ambiri amawawona ngati cholakwa chochepa pamsewu[8][9] ndipo palibe amene angakhale chiwembu. Hichilema adatsutsa mwamphamvu mlanduwu, womwe umapereka chiweruzo chachikulu cha chilango cha imfa.[10]

Utsogoleri[Sinthani | sintha gwero]

Hichilema adapikisana ndi Purezidenti kachitatu pachisankho chomwe chidachitika pa 12 Ogasiti 2021. Wapampando wa komiti yoyendetsa zisankho Esau Chulu adalengeza kuti adapambana zisankho koyambirira kwa 16 Ogasiti.

Zolemba za kunja[Sinthani | sintha gwero]

  1. "Biography: Hakainde Hichilema". www.hh-zambia.com. Archived from the original on 23 January 2015. Retrieved 23 January 2015.
  2. "HH's curriculum vitae". Lusaka Times. 19 September 2008. Retrieved 23 January 2015.
  3. "Zambia to hold presidential by-election on Oct.30", Xinhua, 10 September 2008.
  4. Catholic Bishops condemn HH arrest, say Zambia is now a dictatorship Lusaka Times
  5. Malema compares Zambia leader to apartheid rulers News24
  6. Mr Lungu, meanwhile, faces accusations of growing authoritarianism. BBC News
  7. Mr Hichilema was arrested in April, accused of endangering the president's life after his motorcade allegedly refused to give way to the one transporting Mr Lungu. BBC News. 16 August 2017.
  8. "Hakainde Hichilema's treason trial puts Zambia at crossroads". 24 May 2017 – via www.bbc.co.uk.
  9. The day road rage led to a treason charge in Zambia, as democracy falters in Africa. LA Times
  10. He and his aides "strongly" denied the charge, which carries a sentence of at least 15 years. Those found guilty can also be sentenced to death. BBC News. 16 August 2017.